Гадаад иргэдэд зориулсан Оросын дээд боловсролын уламжлал

Оросын дээд боловсролын байгууллагууд 19-р зууны сүүлээр дотоодын их сургуулиудад анх үүсэн гарч ирснээсээ хойш олон улсын оюутнуудыг сургах арвин туршлагатай болсон.

Оросын эзэнт гүрний их сургуулиудын олон улсын оюутнууд

Оросын их сургуулиудын анхны олон улсын оюутнууд Босни, Герцеговина, Болгар, Албани, Сербийн залуучууд байв. 1865 онд Оросын эзэн хаан II Александр тус бүс нутгийн оюутнуудад тэтгэлэг олгох зарлиг буулгасан. Тэр жилүүдэд Орос улс Балканы орнуудыг Туркийн ноёрхлоос чөлөөлөгдөхөд нь авьяаслаг гадаад иргэдэд дээд боловсрол ¹ эзэмшихэд нь урамшуулал олгох зэрэг бүх төрлийн дэмжлэг үзүүлж байв..

© SPbPU

Оросын боловсролын систем эрчимтэй хөгжиж байсан. 20-р зууны эхээр Германы эзэнт гүрний их сургууль, дээд сургууль, академиудад 25,000 орчим оюутан байгалийн ухаан, инженерчлэлийн чиглэлээр сурч байсан бол тухайн үед Оросын эзэнт гүрэн эдгээр мэргэжлээр 40,000-45,000 оюутан сургаж байжээ. Оросын их сургуулиуд боловсролын түвшний хувьд Европын их сургуулиудтай өрсөлдөж байсан.².

© ETU "LETI"

ЗХУ: Гадаад иргэдэд зориулсан үнэ төлбөргүй дээд боловсрол

1917 онд Орос улсад хувьсгал гарч Большевикууд засгийн эрхэнд гарсан. Энэ нь Оросын нийгэмд өөрчлөлт бий болгож, дээд боловсролын тогтолцоог нь өөрчилсөн боловч гадаад иргэдийг сургах журмыг хэвээр нь үлдээжээ. 1921 онд Ардын комиссаруудын зөвлөл харьяалал харгалзахгүйгээр 16 нас хүрсэн хүнд үнэ төлбөргүй дээд боловсрол олгох тогтоол гаргажээ. Ийнхүү гадаад иргэдэд Оросын их сургуулиудад үнэ төлбөргүй сурах эрх олгожээ.

© ETU "LETI"

1918-1919 онд олон арван шинэ их сургууль, ялангуяа Зөвлөлт холбоот улсын томоохон аж үйлдвэрийн төв, хот байгуулагдсан. Дорно дахины хөдөлмөрчдийн коммунист их сургууль (КУТВ) 1921 онд байгуулагдсан. КУТВ ажиллаж байх хугацаандаа 73 үндэстний төлөөлөгчдийг сургасан. Барууны үндэсний цөөнхийн коммунист их сургууль (КУНМЗ) 1922 онд байгуулагдсан. Европын орнуудын коммунист оюутнууд (Финлянд, Герман, Болгар, Унгар, Румын, Югослав гэх мэт) Коминтерний ( Коммунист Интернационал нь янз бүрийн орны Коммунист намуудыг нэгтгэдэг олон улсын холбоо) дэмжтэйгээр КУНМЗ-д сурахаар ирж байсан. 1927 он гэхэд тус их сургууль нь 14 үндэстний оюутнуудад дээд боловсрол олгож байв.

Дайны дараах ЗСБНХУ дахь гадаад иргэдийн боловсрол

1945 онд Дэлхийн II дайн дууссаны дараа ЗСБНХУ-д шинэ усан цахилгаан станц шаардлагатай сүйтгэгдсэн хот, аж үйлдвэрээ сэргээн босгох асуудал тулгарч байв. Инженер, барилгын мэргэжилтэн, бусад технологийн мэргэжилтнүүд ЗСБНХУ болон дайны хөлд нэрвэгдсэн орнуудад эрэлт хэрэгцээтэй байсан. Зөвлөлтийн их сургуулиуд энэ улс орнуудаас оюутан элсүүлж эхэлжээ. Орос улстай, улмаар Латин Америк, Африк, баруун Европтой илүү хүчирхэг улс төрийн харилцаа тогтоохыг эрмэлзэж байсан Зүүн Европ, Азийн орнуудаас шинэ элсэгчид ирсэн.⁴.

© ETU "LETI"

1950-иад оны эхээр ЗСБНХУ-ын их сургуулийн олон улсын оюутнуудын дийлэнх нь Болгар, Унгар, Югослав, Солонгос, Вьетнам зэрэг социалист орнуудын иргэд байв. Их Британи, Итали, Франц, Испаниас социалист системийг дэмжигчид мөн Орос улсад сурахаар ирж байсан.⁵.

© ETU "LETI"

Мэдээжийн хэрэг гадаадын иргэн зөвхөн инженерчлэлийн мэргэжлийг сонирхдоггүй байв. 1949 онд Болгар, Хятад улсын эхний арван оюутан И. М. Сеченовын нэрэмжит Москвагийн улсын анагаах ухааны нэгдүгээр их сургуулийн Эмнэлгийн тусламжийн факультетад сурч эхэлсэн. Өнгөрсөн 70 жилийн хугацаанд тус их сургууль 100 улсын 4,000 гаруй эмчийг сургажээ. Одоогийн байдлаар МУАУИС-д Малайз, Хятад, Сири, Энэтхэг, Вьетнам, Бразил гэх мэт 82 орны 2,000 гаруй олон улсын оюутан сурч байна.⁶.

20-р зууны хоёрдугаар хагаст Орос улс дахь олон улсын оюутнууд

1954 онд М. В. Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн улсын их сургууль анхан шатны хөтөлбөрт элсэхээсээ өмнө Орос хэл сурах олон улсын оюутнуудад зориулсан Бэлтгэл факультет нээсэн. Хожим нь Оросын олон их сургууль их сургуулийн өмнөх сургалт эхлүүлсэн. Оросын улс түмний найрамдлын их сургуулийг (ОУТНИС) 1960 онд ЗХУ-ын засгийн газрын тогтоолын дагуу Ази, Африк, Латин Америкийн оюутнуудад зориулан байгуулсан. ОУТНИС 1965 онд 47 орны 228 залуу мэргэжилтнүүдэд зориулсан анхны төгсөлтийн ёслолыг зохион байгуулав. Тус их сургууль 1975 он гэхэд 89 орны 4,250 мэргэжилтэн бэлтгэжээ.⁷.

© RUDN University

20-р зууны хоёрдугаар хагаст ЗСБНХУ-д олон улсын оюутны тоо тогтвортой өсөж байв. 1950-1960-аад онд 5,900, 1960-1970-аад онд 13,500, 1970-1980-аад онд 26,200 олон улсын оюутнууд байсан. 1980 онд дотоодын их сургуулийн олон улсын оюутны тоо бараг 3 дахин нэмэгдэж, 88,300 болов. 1990 онд ЗХУ-ын их сургуулиудад 126,500 гадаад иргэн суралцаж байсан бөгөөд ЗСБНХУ нь АНУ, Францын дараа олон улсын оюутнуудад боловсрол олгох чиглэлээр дэлхийд гуравдугаарт орж байсан.

© ETU "LETI"

1991 онд ЗСБНХУ задарсны дараа улс төрийн тогтворгүй байдлаас болж олон улсын оюутнууд тус улсыг зорьж ирэхгүй болсон, олонх нь тус улсаас явсны улмаас 39,400 болж буурчээ. Гэвч 1996 онд энэ хандлага өөрчлөгдөж, 2001 он гэхэд Оросын их сургуулиудад гадаад иргэдийн тоо 61,400 болжээ.⁸.

Оросын их сургуулиудын олон улсын оюутнуудын боловсрол: өнөө үе

Орос улсын байдал тогтворжсоны дараа олон улсын оюутнууд эргээд сурч эхэлсэн. Одоогийн байдлаар Оросын боловсрол олон улсын оюутнуудын дунд өндөр эрэлттэй хэвээр байна. Олон их сургууль Орос хэлтэй хөтөлбөрт элсүүлэхээс өмнө Англи хэлтэй хөтөлбөр эсвэл Бэлтгэл факультетын сургалтад хамрагдахыг санал болгодог. Уламжлал ёсоор Азийн орнуудаас олон залуу хүн Орос улсад сурахаар ирдэг (тэд хуучин Зөвлөлт Холбоот Улсаас бусад улс орнуудын оюутнуудын 56,8 хувийг эзэлдэг) бөгөөд тэдний тэн хагас нь Хятад улсын иргэд юм. Хойд Африк, Ойрх Дорнод (18,5 хувь), Сахар орчмын Африк (15,9 хувь), Европоос (5 хувь) маш олон тооны оюутан ирдэг.

© SPbPU

Оросын боловсролын чанарыг үнэлдэг хуучин Зөвлөлт холбоот улсын бүрэлдэхүүнд байсан улсуудын иргэд Оросын их сургуулиудад элсэх хүсэлт гаргадаг. Казахстан улс Тусгаар улсуудын хамтын нөхөрлөлийн улсуудын оюутнуудаас Оросын их сургуулиудад сурч буй оюутны тоогоороо (36 хувь) тэргүүлдэг бөгөөд Узбекистан (11 хувь), Украин (11 хувь), Туркменистан (9 хувь), Беларусь (8 хувь) ⁹ улс удаалдаг. (9) Оросын их сургуулиудад бүх тивийн 244,000 гаруй оюутан сурдаг бөгөөд тэдний тоо жил бүр нэмэгддэг.

1. Оросын Холбооны улсын дээд боловсролын систем дэх боловсролын үйлчилгээний экспорт
2. Д. Сапрыкин. “Оросын эзэнт гүрний боловсролын чадавх” (Оросын Шинжлэх ухааны академийн Шинжлэх ухаан, технологийн түүхийн хүрээлэн, Москва, 2009 он), хх 46-49.
3. А.Лапко, "Эхний гурван Таван жилийн төлөвлөгөөний үед ЗСБНХУ-ын дээд боловсролын хөгжил" //Математикийн шинжлэх ухааны ололт амжилт., 1972 он, 11-12-р сар, XXVII боть, 6-р дугаар (168), хх 5-6.
4. Оросын Холбооны Улсын Дээд боловсролын тогтолцооны боловсролын үйлчилгээний экспорт
5. Орос улс дахь олон улсын оюутнуудын боловсролын түүх. Орос улс дахь олон улсын оюутнууд 1950 - 1990 он
6. И. М. Сеченовын нэрэмжит Москвагийн улсын анагаах ухааны нэгдүгээр их сургууль. Сеченовын их сургуулийн түүх
7. ОУТНИС. ОУТНИС-ын түүх
8. Орос улс дахь олон улсын оюутнуудын боловсролын түүх. Орос улс дахь олон улсын оюутнууд 1950 - 1990 он
9. Эдийн засаг судлалын дээд сургууль, “Боловсролын мэдээлэл, тоо баримт” дугаар 7